درمان صحرایی، که همچنین به عنوان مراقبت سلامتی رفتار بیرونی مورد اشاره قرار می گیرد، یک روش درمانی است که از سفر به صحرا یا محیط های نا آشنا به عنوان ابزاری برای شناسایی مشکلات سلامت روانی و رفتاری استفاده می کند.

در حالی که درمان صحرایی یک زیر مجموعه کوچکی از درمان مبتنی بر خطر و برنامه های تجربه صحرایی گسترده می باشد، ولی این رهیافت مشخصات و ویژگی های منحصر به خودش را دارد.

افراد مسن می توانند در برنامه های درمان صحرایی شرکت کنند؛

با این وجود، این رهیافت درمانی در مراحل اولیه برای درمان نوجوانان و جوانان بالغی که با خطر تهدید کننده مواجه بودند، طراحی شده بود.

تاریخچه درمان صحرایی

ایده استفاده از طبیعیت و محیط بیرون از خانه به عنوان یک ابزار درمانی، در نتیجه صورت گرفتن این دو اتفاق مجزّا و در اوایل دهه ۱۹۰۰ مطرح شد.

به دلیل مشکلات مربوط به ازدحام و شلوغی جمعیت در سال ۱۹۰۱، ۴۰ نفر از مراقبان روان پزشکی در بیمارستان ایالت منهتن بعد از گسترده شدن مرض سل، در چمن زار بیمارستان کار های درمانی خودشان را انجام دادند.

دلیل بهبود در وضعیت فیزیکی و روانی که این افراد تجربه کرده بودند، به این دلیل که آنها الان در محیط خارج از محیط سربسته هستند، نسبت داده شد.

پنج سال بعد و در سال ۱۹۰۶، یک زمین لرزه ای اتفاق افتاد که منجر به خسارت های زیادی در تیمارستان آگنیو سن فرانسیسکو شد.

بار دیگر، افرادی که به بیرون انتقال یافته بودند، یک بهبود فوری را تجربه کردند که شامل یک کاهش قابل توجه در رفتار های خشونت آمیز آنها بود.

در سال ۱۹۶۱، یک آموزش دهنده آلمانی به اسم کورت هاهن[۱] اوتوارد باوند (به معنای بیرون رو) را تاسیس کرد که یک برنامه آموزشی بود و افراد را از طریق سفر های چالش انگیز به محیط صحرا، به خود اکتشافی و رشد شخصیت ترغیب می کرد.

در اوایل دهه ۱۹۷۰، محبوبیت این روش در محیط های درسی و به عنوان یک استراتژی جایگزین برای نوجوانانی که رفتارهای ناسازگاری داشتند، افزایش یافت.

در دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، موفقیت اوتوار باون منجر به توسعه برنامه های تجربه صحرایی زیادی شد که بیشتر آنها از مدل اوتوارد باوند استفاده می کردند.

در طول ۱۰ سال گذشته، تعداد و کیفیت تحقیقات درمانی صحرایی رشد چشم گیری داشته است، و هدف حمایت کنندگان از این رهیافت، ایجاد شواهد تجربی حمایت کننده از کاربرد این رهیافت درمانی بوده است.

افرادی که بیشترین پیشبرد را در درمان صحرایی داشتند عبارت بودند از لاری اولسن، ازکیل سانچز، استون بیکون، نلسون چاز، راکی کیمبل و مدولین لیبینگ[۲].

درمان صحرایی به چه نحوی انجام می شود؟

درمان صحرایی منجر به ایجاد یک محیط ایمن، غیر انتقادی و حمایتی برای خود اکتشافی می شود.

اغلب افرادی که یک درمانگر پیدا می کنند و مشغول درمان صحرایی می شوند، از طریق ارزیابی رفتارهای ناسازگاری راهنمایی می شوند که منجر به پیامد های منفی در زندگی آنها شده است.

عقاید و دیدگاه های مخرّب و ناسازگار می تواند از طریق سفر های صحرایی، آموزش مهارت های مقدماتی (همانند شروع آتش[تحریک] اولیه) و روش های ایجاد تیم، به چالش کشیده شوند و احتمالا تغییر یابند.

درمان صحرایی به منظور تقلید از چالش ها و فشارهای ایجاد شده در ساختار خانواده و اجتماع مدل سازی می شود ، ولی آن را در یک محیط و جوّی که فاقد تاثیرات منفی است، اجرا می کند.

افراد جوان یاد می گیرند که به چه نحوی روابط سالم خود را گسترش دهند، در چارچوب مرزها و محدودیت ها زندگی کنند، و فیدبک آن را پردازش و قبول کنند، و در حین این کار بر روی درک خودشان از آگاهی و قدرت درونی متّکی باشند.

علاوه بر آن، اغلب شرکت کنندگان نیاز دارند که برای خود محافظتی و انجام دادن وظیفه، با افراد جوان دیگر همکاری داشته باشند.

در نتیجه این کار، اعتماد به نفس، مهارت های ارتباطی، مهارت های مشارکتی و اعتماد در افراد درمانجو تقویت می یابد.

آیا درمان صحراتی و درمان مخاطره ای شبیه یکدیگر هستند؟

درمان صحرایی مشمول درمان مخاطره ای می باشد، با این وجود یک سری تفاوت های مشخصی بین این دو رهیافت درمانی وجود دارد.

در حالی که درمان صحرایی منجر به افزایش تحمل و انطباق پذیری در فرد می شود و در اغلب مواقع از مهارت های مقدماتی در محیط های صحرایی استفاده می کند.

درمان مخاطره ای شامل استفاده از فعالیت های فیزیکی و عاطفی چالش انگیز بیرونی می باشد و در برخی مواقع با خطراتی هم مواجه است.

ریسک و خطر موجود در درمان مخاطره ای می تواند فیزیکی یا روان شناختی ، و واقعی یا تخیّلی باشد.

در حقیقت، برخی از درمانگران ریسک را به عنوان ابزار بالینی مهمی در بهبود تغییر رفتاری در نظر می گیرند.

در حالی که برنامه های درمان صحرایی می تواند شامل اندازه گیری ریسک باشد، ولی این روش هیچ گونه ارتباطی با موارد بالینی ندارد.

برخی از درمانگران سفر های صحرایی و / یا فعالیت های باز زیستی صحرایی را به عنوان عوامل درمانی مهم در درمان صحرایی در نظر می گیرند.

هر چند که سفر های صحرایی در درمان مخاطره ای نقش دارند، ولی برخی از فعالیت ها و استراتژی های درمانی دیگری هم وجود دارند که می توانند در این روش بکار گرفته شود.

برای مثال، درمان مخاطره ای می تواند شامل فعالیت های رفع مشکل، فعالیت های ایجاد اعتماد، کارهای خارج از خانه (دوچرخه سواری، رقابت مخاطره آمیز، حمل کردن وسایل به پشت، کایاک و غیره) و بازی های با ریسک های بالا (صخره نوردی، بند بازی و غیره) باشد.

درمان مخاطره ای و برنامه های تجربه صحرایی

درمان صحرایی، همانند برنامه های تجربه صحرایی شامل استفاده از فعالیت های بیرونی و محیط های نا آشنایی است که به منظور لذت بردن درمانجو از یک تجربه منحصر به فرد و ایجاد ویژگی های شخصیتی مثبت مورد استفاده قرار می گیرد.

بیشتر فعالیت های برنامه ای در یک مجموعه گروهی انجام می گیرند تا منجر به تقویت ارتباط، همکاری و اعتماد بین اعضای گروه شوند.

فعالیت های انعکاسی استفاده شده به درمانجو ها کمک می کنند تا تجارب مورد نیاز را به دست بیاورند و مواردی که یاد گرفته اند را مشخص کنند.

علاوه بر موارد فوق، برنامه های درمان صحرایی دارای مشخصات منحصر به فرد خاصی می باشند.

برای مثال، بر خلاف برنامه های تجربه صحرایی، برنامه های درمان صحرایی شامل موارد زیر است:

  • دارای مجوز از یک آژانس ایالتی می باشد
  • تحت نظارت یک متخصص سلامت روان مجازی است که در دوره های انفرادی و گروهی بر روی افراد کار می کند.
  • قادر به ایجاد برنامه درمان فردی می باشد که به طور مرتب، تحت نظارت متخصصان سلامت روان مجاز قرار دارد.
  • قادر به ارزیابی کارایی های درمان می باشد.
درمان صحرایی
درمان صحرایی

نحوه انتخاب برنامه درمان صحرایی

با توجه به شباهت های موجود بین درمان صحرایی و فعالیت های تجربه ای بیرونی، ممکن است فرد درمانجو در هنگام انتخاب کردن برنامه درمان صحرایی مناسب با چالش هایی مواجه باشد.

هزینه، مدت، شدت و تعداد فعالیت ها، مجوز افراد اجرا کننده برنامه، فرصت های آموزشی، محدوده خدمات ارائه شده، و مراحل قبل از فارغ التحصیلی، تنها بخشی از عواملی هستند که باید در نظر گرفته شوند.

یک نگرانی مهم در بین والدین و درمانگران این مورد است که برنامه های تجربه صحرایی می توانند به صورت اشتباه و به عنوان درمان صحرایی در نظر گرفته شوند.

در هنگام انتخاب خود، این موارد را در نظر بگیرید:

برنامه هایی را انتخاب کنید که ایمن و بدون خطر می باشند.

مطمئن شوید که ساختار عملیاتی تعریف شده ای وجود دارد.

مطمئن شوید که کارکنان و تجهیزات در دسترس، نیازهای شما را تامین می کنند.

بررسی کنید که کارکنان آموزش دیده، مجاز، تحصیل کرده و یا در ارائه خدمات ضروری دارای تجربه کافی باشند.

برای مثال، در صورتی که یک کارمندی روان درمانی را ارائه می کند، این کارمند باید مطابق با مقررات ایالتی، یک فرد دارای مجوزی باشد.

نسبت به تاثیر این مشکلات بر روی خودتان و بر روی افراد درمانجو، آگاهی و شناخت داشته باشید.

مطّلع باشید که این روش درمانی، در رابطه با چالش هایی که شما یا کودک خودتان با آن مواجه هستید، مفید می باشد .

در طول درمان، تجهیزات و پرسنل مناسب در دسترس شما می باشند.

قبل از اینکه تصمیم نهایی را بگیرید، مشورت گرفتن از یک متخصص سلامت روانی که نسبت به درمان صحرایی آگاهی دارد، می تواند برای شما مفید باشد.

مباحث و محدودیت های درمان صحرایی

یکی از رایج ترین انتقادات وارد بر روی درمان صحرایی، عبارت از این است که این برنامه های نمی توانند کیفیت و نوع مراقبتی که ادعا می کنند را فراهم کنند.

برخی از افراد نسبت به کارایی درمان صحرایی مشکوک هستند، چرا که این روش تغییر پذیری زیادی را در روش شناسی درمانی دارد که می تواند در برنامه های درمان صحرایی مختلف وجود داشته باشد.

همچنین این موقعیت تحت تاثیر کمپ های راه اندازی شده نوجوانان و دیگر مخاطرات موجود در صحرا قرار دارد که می توانند به صورت اشتباه و به جای برنامه های درمان صحرایی تبلیغ شوند.

درمان صحرایی می تواند یک روش درمانی هزینه بری باشد. هزینه روزانه برخی از برنامه های آن، بیش از ۵۰۰ دلار می باشد و طول درمان از یک تا سه ماه متغیر است.

به همین دلیل، ممکن است برخی از افراد که به استفاده از این رهیافت درمانی علاقمند هستند، قادر به استفاده از این رهیافت درمانی نباشند.

به دلیل تقاضاهای فیزیکی، شناختی و اجتماعی از درمان صحرایی، ممکن است که این روش درمانی برای افراد مسن، کودکان جوان و افرادی که معلولیت های فیزیکی خاصی را دارند، مناسب نباشد.

همچنین ممکن است که این رهیافت در درمان افرادی که مشکلات سلامت روانی مزمن و شدید ، از قبیل زوال عقل، اسکیزوفرنیا و سایر شرایط مشابه را تجربه می کنند، ناکارا و غیر ایمن باشد.


[۱] Kurt Hahn

ترجمه : دکتر دادخواه