شستن مداوم دست ها، دوش گرفتن های بیش از حد طولانی، چک کردن چندین و چند باره ی قفل ها، شیر آب و گاز و نگه داشتن وسایل کهنه و به درد نخور به امید اینکه روزی به کار می آیند، تنها چند نمونه از رفتارهای وسواس گونه ای هستند که ریشه در افکار وسواسی دارند.

اما آیا دارا بودن این علایم به معنای آن است که شما دچار اختلال وسواس فکری- عملی هستید؟

در پاسخ باید گفت خیر.

تجربه ی این علایم در صورتی با عنوان اختلال وسواس نام گذاری می شود که منجر به ایجاد اختلال در عملکرد روزانه تان شده باشد.

بنابراین در صورتی که در طی روز به قدری دست های تان را می شویید که پوست تان با مشکل مواجه شده است، صدای سایرین در آمده است و یا به صورت قابل توجهی وقت تان می گذرد، بررسی وسواس ضروری است.

با ادامه ی متن همراه باشید تا شما را با ساده ترین و کاربردی ترین روش های مقابله با وسواس آشنا کنیم.

وسواس فکری- عملی (OSD) چیست؟

در اصطلاح علم روانشناسی، وسواس عبارت است از الگوهای تکرار شونده ی افکار و رفتار که فرد علی رغم آگاهی از آن ها قادر به کنترل  شان نیست و در خصوص آن ها احساس اجبار می کند.

بنابراین یک فرد وسواسی اگر چه می داند که بیش از حد قایل به نظم و ترتیب است، وسایل را چک می کند و یا زیر دوش می ماند، اما قادر به کنترل و تغییر این وضعیت نیست.

این اختلال در طیف اختلالات اضطرابی رده بندی می شود و روش های درمانی مختلفی از جمله رفتاردرمانی شناختی، درمان مبتنی بر پذیرش و توجه، گروه درمانی و خانواده درمانی برای آن به کار رفته است.

رفتارهای وسواس گونه چه می گویند؟

رفتارهای وسواس گونه در حقیقت روشی هستند که ذهن برای کنترل افکار وسواسی و کاهش اضطراب به آن ها متوسل می شود.

به عنوان مثال تکرار شدن مداوم این فکر که ” آلودگی ها و میکرب ها در کمین اند ” باعث می شود تا فرد شروع به تمیز کردن بی اندازه ی وسایل خانه، شستن افراطی دست ها و حساسیت بیش از حد به رعایت بهداشت کند.

فرد از طریق انجام این رفتارهای تلاش می کند تا افکار وسواسی را کنترل کند و اضطراب را کاهش دهد.

بنابراین رفتارهای وسواسی همواره خبر از افکاری می دهند که آسیب زا، ناکارآمد و غیر منطقی هستند.

هر یک از رفتارهای وسواسی تان به چه فکری اشاره دارد؟

ممکن است شما به یک یا چند نمونه از رفتارهای وسواسی مبتلا باشید.

بنابراین در این قسمت شما را با این رفتارها و افکار اساسی که منجر به راه اندازی آن ها می شوند آشنا می کنیم.

رفتارهای وسواسی مربوط به شست و شو

این رفتارها ریشه در این باور غیر منطقی دارند که “همواره میکرب ها در کمین سلامتی هستند”.

رفتارهای وسواسی مربوط به احتکار

در این حالت فرد به جمع آوری و احتکار وسایل قدیمی و بی مصرف می پردازد به این امید که روزی از آن ها استفاده کند.

ریشه این رفتار به ترس افراطی در زمینه ی از دست دادن و نیازمندی به دیگران بر می گردد.

رفتارهای وسواسی مربوط به نظم و ترتیب

این نوع رفتارها که می تواند بسیار انرژی بر باشد و محیط را برای دیگران تبدیل به یک پادگان نظامی کند ریشه در این باور غیر منطقی دارد که ” همه چیز همواره باید سرجای خود باشد”.

رفتارهای وسواسی مربوط به شمارش و برنامه ریزی

در این حالت فرد دایما در حال برنامه ریزی، اولویت بندی کارها و دلمشغولی در مورد بهترین شیوه ی انجام کار است.

رفتارهای وسواس گونه ی مربوط به برنامه ریزی می تواند ریشه در این باور داشته باشد که ” همواره باید بر همه چیز مسلط باشم و کنترل خود را حفظ کنم تا به خود و دیگران آسیبی نرسانم”.

ریشه ی رفتارهای وسواسی خود را شناسایی کنید.

با مطالعه ی موارد فوق، به راحتی می توانید ریشه ی اصلی وسواس تان را شناسایی کنید.

به عنوان مثال در صورتی که وسواس مربوط به برنامه ریزی را دارید، ممکن است هر روز صبح بارها و بارها برنامه ی روزانه تان را چک کنید، از ترس اشتباه کردن به طور کلی شروع کارها را به تعویق بیندازید و از موقعیت های مربوط به تصمیم گیری اجتناب کنید.

این وضعیت باعث می شود تا فرصت های زیادی را از دست دهید و همواره در تنش و سردرگمی به سر برید.

اکنون می توانید متوجه شوید که ریشه ی وسواس تان به “تمایل برای کنترل همه جانبه ی خود و محیط” بر می گردد.

از طریق چالش با این فکر خواهید توانست آن را تغییر دهید و برای همیشه از شر رفتارهای وسواس گونه ی مربوط به آن خلاص شوید.

توصیه های کاربردی کنترل علایم انواع مختلف وسواس

اشکال مختلف وسواس ریشه در اضطراب دارند.

بنابراین از طریق انجام هر فعالیتی که به کاهش اضطراب کمک کند می توانید به خودتان کمک کنید.

پیاده روی، مراقبه، ورزش، تکنیک های آرام سازی یبدنی از جمله روش هایی هستند که ه شما کمک خواهند کرد.

لازم است بدانید که این روش ها به تنهایی قادر به درمان وسواس نیستند اما در کنار سایر روش های شناخت درمانی می توانند به کنترل اضطراب کمک کنند.

چالش با افکار وسواس گونه یکی از مهم ترین و اساسی ترین اقدامات خودیاری است.

در واقع مهم ترین کاری که می توانید انجام دهید شناسایی و چالش با افکارتان طبق توضیحات داده شده است .

افکاری را که در موقعیت های مختلف به ذهن تان خطور می کند یادداشت کنید و با صدای بلند بخوانید.

این تکنیک به طرز شگفت آوری در کنترل رفتارهای وسواسی نقش دارد و باعث می شود تا بتوانید افکارتان را جدا از خودتان بدانید و نسبت به آن ها احساس کنترل بیشتری داشته باشید.

همچنین با استفاده از این روش خواهید توانست در مورد خودتان نیز احساس بهتری داشته باشید چرا که شما مساوی با وسواس تان نیستید.

انجام رفتار وسواس گونه را از خودتان بخواهید.

این روش مبتنی بر نوع خاصی از تناقض در درمان است.

به زبان ساده می توان گفت در موقعیت های فعلی، شما نمی توانید رفتارهای وسواس گونه را کنترل کنید و همین امر منجر به آشفتگی تان می شود.

در این تکنیک به خودتان می گویید ” روزانه دو ساعت به آشپزخانه می روی و تا حد ممکن همه چیز را برق می اندازی” .

در حقیقت این شما هستید که به خودتان دستور انجام رفتار وسواس گونه را داده اید، بنابراین بر آن کنترل دارید!

با این شیوه رفتارهای وسواسی تا حد زیادی محو می شوند.

اختلال در فعالیت روز

در صورتی که افکار وسواس گونه به حدی زیاد هستند که مانع از انجام فعالیت های روزانه تان می شوند، بهتر است ساعاتی از شبانه روز را به ان ها اختصاص دهید.

به عنوان مثال بگویید ساعت ۱ تا ۳ مربوط به افکار وسواسی است.

بنابراین هرگونه فکر آزار دهنده را به این ساعات موکول کنید.

به این نکته نیز توجه داشته باشید که در ساعات ذکر شده، لازم است فقط و فقط به افکارتان گوش دهید و سعی در نصیحت و تغییر دادن آن ها نداشته باشید.

روش درمانی و مقابله با افکار وسواس گونه

بر اساس دسته ای از روش های درمانی، ذهن شما به نوع خاصی از پاسخ ها در مقابل افکار وسواس گونه عادت کرده است.

شما می توانید از طریق تغییر نوع پاسخ ها، گزینه ی رفتاری جدیدی را به ذهن تان اضافه کنید.

به عنوان مثال در صورتی که وجود یک لکه روی لباس ها همواره شما را به شستن مجدد آن ها وسوسه می کند، تصمیم بگیرید تا در چنین موقعیتی برخوردی متفاوت با قبل نشان دهید.

مثلا به لکه روی لباس نگاه کنید و بگویید ” می خواهم این بار تو روی لباس بمانی تا ببینم چه اتفاقی می افتد” .

از طریق این رفتار درمی یابید که حتی اگر همه چیز همواره تمیز و مرتب نباشد، اتفاقی نخواهد افتاد و ذهن تان این روش جدید را یاد می گیرد و به کار می بندد.

مشاورکو : مرکز مشاوره اختلال روان و روانپزشکی آنلاین

• روانشناسی فردی به منظور شناخت هر چه بیشتر فرد و شخصیت شناسی و خودشناسی به منظور درمان اختلالات
• راه های درمانی افسردگی  در دوره نوجوانی ، جوانی و میانسالی و افسردگی فصلی و دوره ای همچون دوره کنکور و زایمان و بارداری
• استرس و اضطراب ناشی از رفتارها و امتحانات و یا بروز مشکلات خانوادگی و اجتماعی و حتی شغلی
• درمان و تشخیص انواع وسواس نظری و علمی و روش های درمان آن پیش از بروز مشکل در خانواده و یا انزوا فردی
• روش های نوین درمانی بیماری دوقطبی  در روان پزشکی و روان شناسی با رویکردهای مختلف درمانی بدون دارو و دارو درمانی به منظور درمان اسکیزوفرنی
• درمان ترس و فوبیا از جمعیت، جامعه گریزی، حیوانات ، ترس از ازتفاع ، فوبیا اجتماعی ، فوبیا محیط محصور و غیره
• رفع اختلال ارتباطی و رفتاری بین خانواده و نوجوان و یا ارتباطی فرد با اجتماعی با هیپنوتراپی و روان درمانی تخصصی

نویسنده: مشاور کو
تمامی حقوق برای مشاور کو : مرکز مشاوره روانشناسی و مشاوره آنلاین محفوظ بوده و هرگونه کپی برداری از محتوای انجمن پیگرد قانونی دارد و استفاده با ذکر نام منبع و لینک سایت بلامانع است.