در صورتیکه یکی از اعضای خانواده دارای اختلال دوقطبی باشد، ممکن است که شرایط چالش زایی در خانواده ایجاد شود و نیاز باشد که سایر اعضای خانواده شکیبایی و دلسوزی از خودشان نشان دهند.

نکته مهمی که در حین مواجه شدن با این فرد باید رعایت کنید، عبارت از حمایت کردن از این عضو خانواده، مراقبت عاطفی و فیزیکی از خودتان و آموزش دیدن نحوه برخورد با فرد دارای اختلال دوقطبی می باشد.

حمایت کردن از عضو خانواده

۱٫ این نکته را در نظر داشته باشید که برخی از رفتارهای این فرد ناشی از اختلال دوقطبی می باشد که به آن مبتلا است.

برای مثال، یک فردی که به خاطر خودخواه بودن یا متکبر بودن رفتارهای نامناسبی نشان می دهد، معمولا به عنوان یک فرد گستاخ یا خودمحور در نظر گرفته می شود.

چنین رفتاری در فرد دارای اختلال دوقطبی نشان دهنده شیدایی می باشد؛ این برخورد می تواند همانند سایر رفتارهای ناخوشایند صورت بگیرد.

آگاهی داشتن نسبت به این نکته که چنین رفتاری یک علامتی از بیماری می باشد و به صورت هدفمند و با قصد و غرض صورت نمی گیرد، می تواند در درک شرایط آنها به شما کمک کند.

ولی تمامی حالت های روانی این فرد را به عنوان شرایط مرتبط با این اختلال در نظر نگیرید؛ ممکن است افراد دوقطبی دارای ناراحتی یا غمگینی نرمالی هم باشند.

یکی از بهترین روش ها برای شناخت بهتر بیماری اعضای خانواده و کمک به آنها، صحبت کردن با این فرد در مورد تجربیاتش در رابطه با این اختلال می باشد.

حتما از موارد بیان شده توسط آنها به عنوان راهنما استفاده کنید و قبل از اینکه از آنها بخواهید در مورد این موضوع صحبت کنند، مطمئن شوید که هیچ مشکلی با این درخواست شما نداشته باشند.

۲٫ در فرآیند درمان سلامت روانی به این فرد کمک کنید.

به دلیل اینکه بهترین روش های درمان مورد استفاده برای اختلال دوقطبی عبارت از تجویز دارو و معالجه می باشند، به همین دلیل حمایت کردن از این عضو خانواده در طول درمان اهمیت زیادی دارد.

یکی از روشهای حمایت کردن عبارت از مشارکت کردن در جلسات روان درمانی این فرد است. خانواده درمانی یک منبع حمایتی خوبی برای افراد دارای اختلال دوقطبی است.

با درمانگر سلامت روانی فرد مبتلا به اختلال دوقطبی در ارتباط باشید.

در صورتی که این فرد به شما اجازه داده باشد با پزشک یا درمانگرش صحبت کنید، به محض مشاهده شدن موارد نگران کننده یا مشکلاتی در این فرد، می توانید این موارد را با پزشک در میان بگذارید.

در صورتیکه فرد دارای اختلال دوقطبی تمایلی برای دریافت درمان نداشته باشد، او را مجبور نکنید (مگر اینکه شرایط ایجاد شده برای خودش یا سایر افراد خطرناک باشد)؛ این کار می تواند آنها را بترساند و رابطه شما را با مشکل مواجه کند.

۳٫ به این فرد کمک کنید تا داروهایش را مرتب مصرف کند.

اجتناب از مصرف دارو یک مورد عادی برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی می باشد، چرا که وضعیت “خوشی” ایجاد شده در نتیجه شیدایی، منجر به ایجاد احساس مناسبی در آنها می شود.

در صورتیکه متوجه شوید این فرد داروهای خودش را مصرف نمی کند، اولین کاری که باید انجام دهید عبارت از اطلاع دادن این مورد به روان پزشک یا درمانگر این فرد در سریع ترین زمان ممکن می باشد.

به احتمالا زیاد پزشک ترجیح خواهد داد تا با این فرد صحبت کند و به شما خواهد گفت که چه اقداماتی باید انجام دهید.

درصورتیکه نتوانید با پزشک صحبت کنید، می توانید این فرد را تشویق کنید که داروهای خودش را مصرف کند.

همچنین در صورتیکه این افراد در نتیجه یک سری مشوق هایی (همانند داشتن یک برخورد خاص با آنها یا انجام دادن کاری که از آن لذت می برند) داروهاییشان را مصرف کنند، این مشوق ها را به آنها پیشنهاد دهید.

۴٫ مراقب باشید که این فرد داروهایش را به مطابق با دستور پزشک مصرف کند.

این نکته را در نظر داشته باشید که رعایت کردن رژیم دارویی یک موضوع ساده ای نیست؛

اهمیت رعایت رژیم دارویی برابر با اهمیت مصرف کردن یا مصرف نکردن دارو می باشد.

اکثر داروهایی که برای درمان اختلال دوقطبی مورد استفاده قرار داده می شوند، منجر به ایجاد یک سری تاثیرات نامناسبی می شوند، تاثیراتی همانند فراموشی، خواب آلودگی، علائم شکمی، عرق کردن بیش از حد، افزایش قابل توجه وزن، ریزش مو، جوش زدن پوست، مشکلات جنسی و سایر علائم ناخوشایند و ناراحت کننده.

در صورتیکه این فرد مصرف داروهایش را قطع کند یا اظهار کند که تمایلی به ادامه مصرف دارو ندارد، یک کار مناسبی که می توانید انجام دهید عبارت از پرسیدن دلایل این کار از این فرد می باشد.

شاید این فرد یک سری دلایل کاملا منطقی داشته باشد. مثلا ممکن است بگوید که “من بهتر شده ام و نیازی به این دارو ندارم.”

یا ممکن است ادعا کند که از احساس خوشی ایجاد شده در حالت شیدایی خفیف لذت می برد و نمی خواهد دارویی را مصرف کند که احساس خوشحالیش را از بین می برد.

معمولا تاثیرات معکوس در حین شروع مصرف یک داروی جدید یا افزایش دوز آن تجربه می شوند، با این وجود این تاثیرات می توانند در هر زمانی از طول درمان صورت بگیرند و به ایجاد اضطراب یا ناراحتی قابل توجهی برای فرد منجر شوند.

در صورتی که این فرد به لیل تاثیرات معکوس و مضر از مصرف این رژیم دارویی اجتناب کند.

او را تشویق کنید تا در رابطه با این موضوع با پزشک خودش صحبت کند تا پزشک در مورد تغییر دوز دارو یا تغییر زمانبندی تغییر دوز دارو یا جایگزین کردن یک داروی دیگری که تاثیرات کمی دارد و یا اضافه کردن یک دارویی که مشکلات موجود را به حداقل می رساند، تصمیم گیری کند.

۵٫ در حین بروز شیدایی یا شیدایی خفیف به این فرد کمک کنید.

در صورتی که متوجه علائم شیدایی یا شیدایی خفیف در اعضای خانواده تان شوید، باید سعی کنید که احتمال صورت گرفتن کارهای خطرناک توسط این فرد را کاهش دهید.

با این فرد صحبت کنید تا خطر مربوط به رفتارهای خطرناک (قمار بازی، خرج کردن بیش از حد، سوء مصرف مواد، رانندگی پرخطر) را کاهش دهید.

کودکان، افراد معلول و سایر افراد آسیب پذیر را از این فرد دور کنید تا در نتیجه ایجاد شرایط عجیب و غریب در این فرد، مشکلی ایجاد نشود.

در صورتی که این فرد در حال آسیب زدن به خودش یا فرد دیگری باشد، در مورد شرایط ایجاد شده با متخصصان سلامت بالینی این فرد صحبت کنید یا با آمبولانس یا هاتلاین خودکشی تماس بگیرید.

۶٫ از قبل برای شرایط بحرانی برنامه داشته باشید.

داشتن یک برنامه اقدام برای مقابله با شرایط اوژانسی و کاهش دادن بحران ایجاد شده اهمیت زیادی دارد.

حتما اطلاعات مربوط به شماره های تماس خویشاوندان مهم و همچنین پزشکان یا آدرس بیمارستان را داشته باشید.

زمانیکه باتری گوشی شما ضعیف می شود، سعی کنید که این اطلاعات را در یک کاغذی یادداشت کنید تا همواره به آن دسترسی داشته باشید.

یک کپی از این اطلاعات را به اعضای خانواده تان بدهید. حتی زمانیکه اعضای خانواده شما در شرایط عاطفی باثباتی قرار داشته باشند، می توانید این نقشه را طراحی کنید.

۷٫ به این عضو از خانواده تان کمک کنید تا از عوامل تحریک کننده دوری کند.

یک محرک عبارت از یک رفتار یا موقعیتی است که می تواند احتمال ایجاد پیامدهای منفی را افزایش دهد؛

پیامد منفی مربوط به این فرد، عبارت از ایجاد شیدایی، شیدایی خفیف  یا صورت گرفتن یک اتفاق ناراحت کننده است.

محرک های بالقوه شامل موادی از قبیل کافئین، الکل و سایر موارد می باشند.

همچنین عوامل محرک می توانند شامل عواطف منفی، همانند استرس، یک رژیم غذایی نامتوازن، اختلالافت خوابی (خوابیدن بیش از حد یا خیلی کم)، و اختلافات میان فردی باشند.

شخص مورد نظر شما یک سری محرک های مختص به خودش را خواهد داشت.

شما از طریق دلسرد کردن این فرد در مورد مشغول شدن در این فعالیت ها، یا کمک به وی برای اولویت قائل شدن به مسولیت هایش برای کاهش سطح استرس موجود، می توانید به این فرد کمک کنید.

انتقاد و افراد منتقد از جمله عوامل تحریک کننده اختلال دوقطبی می باشند.

در صورتیکه با یک فرد دارای اختلال دوقطبی زندگی می کنید، باید یک سری موادی از قبیل الکل را در خانه تان نگه ندارید. همچنین شما از طریق کنترل کردن روشنایی، موسیقی و سطوح انرژی می توانید یک محیط آرامش بخشی را ایجاد کنید.

۸٫ دلسوزی را تمرین کنید.

هر چقدر که شناخت شما در مورد اختلال دوقطبی افزایش پیدا کند، می توانید درک و پذیرش بیشتری نسبت به این فرد داشته باشید.

هرچند مقابله با این اختلال در محیط خانوادگی می تواند یک مورد چالش زایی باشد، ولی شما از طریق حمایت کردن از این عضو خانواده می توانید بخش زیادی از نگرانی ها و دغدغه های خودتان را کاهش دهید.

شما از طریق اطلاع دادن به این فرد که فقط به خاطر او در کنارش هستید و می خواهید به وی کمک کنید تا به شرایط مطلوبی دست پیدا کند، می توانید به این فرد نشان بدهید که یک فرد مهمی برای شما است.

همچنین در صورتیکه این فرد بخواهد در مورد بیماری خودش صحبت کند، می توانید به حرف هایش گوش دهید.

مراقبت کردن از خودتان

۱٫  همدلی را تمرین کنید.

در صورتیکه خودتان را به جای این فرد قرار دهید، می توانید شناخت بهتری نسبت به وی کسب کنید و همچنین عواطف و واکنش های منفی خودتان را نسبت به وضعیت سلامت روانیش کاهش دهید.

تجسم کنید که در صورتیکه افسرده شوید یا دچار شیدایی شوید، چه شرایطی خواهید داشت.

۲٫ بر روی سلامت روانی خودتان متمرکز شوید.

مراقبت کردن از یک فرد دارای اختلال دوقطبی در برخی مواقع می تواند به ایجاد علائم استرس زا و افسرده کننده منجر شود.

این نکته را به یاد داشته باشید که شما فقط به شرط حفظ کردن سلامت فیزیکی و روانی خودتان می توانید به یک فرد دیگری کمک کنید.

همچنین نسبت به رفتارها و احساساتی که در مورد این فرد دارید، احتیاط کنید.

سعی نکنید که این فرد را کنترل کنید. نکته مهمی که باید همواره به یاد داشته باشید و به خودتان یادآوری کنید (با صدای بلند یا فقط در ذهن خودتان)، عبارت از این نکته می باشد که شما نمی توانید بر روی رفتارهای اعضای خانواده تان کنترل داشته باشید.

این فرد دارای یک شرایطی می باشد که شما نمی توانید آن را از بین ببرید.

توجه خودتان را بر روی نیازهایی که دارید جلب کنید. برای مثال، می توانید یک لیست از اهداف شخصی تان تهیه کنید و برای دستیابی به آنها تلاش کنید.

از منابع مقابله ای استفاده کنید. منابع مقابله ای عبارت از یک سری روش های مقابله مربوط به یک مسئله خاص می باشند و نقش مهمی را در خودمراقبتی دارند.

استراتژی های مقابله ای می توانند شامل فعالیت هایی باشند که از انجام دادن آنها لذت می برید، فعالیت هایی همانند مطالعه کردن، نوشتن، فعالیت های هنری، موسیقی، فعالیت هایی بیرون از خانه، نرمش یا ورزش.

همچنین فعالیت های درمانی می توانند برای خودمراقبتی مفید باشند و شامل تکنیک های ریلکسیشن (همانند ریلکسیشن عضلانی تدریجی)، تجویز دارو، نوشتن یک روزنامه، آگاهی و هنردرمانی می باشند.

یک روش دیگری که برای مقابله با این شرایط وجود دارد، عبارت از ایجاد یک فاصله با موقعیت های استرس زا یا دور کردن خودتان از چنین موقعیت هایی می باشد.

۳٫ از یک متخصص کمک بگیرید.

در صورتی که مقابله کردن با علائم یک فرد دارای اختلال دوقطبی برای شما سخت باشد، می توانید خودتان به درمان مراجعه کنید و کمک بگیرید.

شواهد موجود نشان می دهند که مراجعه به خانواده درمانی (که فقط محدود به آموزش نمی باشد) می تواند به افراد (به خصوص مراقبان یا والدین) کمک کند تا یک رفتار بهتری با فرد دارای اختلال دوقطبی (که یکی از اعضای خانواده شان می باشد) داشته باشند.

شناخت اختلال دوقطبی

۱٫ این نکته را در نظر داشته باشید که اختلال دوقطبی یک شرایط مبنایی بیولوژیکی می باشد.

این بدان معناست که اختلال دوقطبی دارای مولفه های ژنتیکی زیادی است و معمولا به صورت ارثی انتقال می یابد.

از اینرو، این عضو خانواده تان هیچ نقشی در ابتلا به این اختلال نداشته است و ممکن بود که خود شما دچار این اختلال شوید.

فرد دچار شده به اختلال دوقطبی نمی تواند بر روی شرایط ایجاد شده کنترل داشته باشید و مشکلات پیش آمده را رفع کند.

۲٫ شناخت علائم مختلف اختلال دوقطبی.

اختلال دوقطبی دارای دو نوع اصلی می باشد که عبارت از اختلال دوقطبی نوع یک و اختلال دوقطبی نوع دو می باشند.

به منظور شناخت علائم و رفتارهای خاص فرد مبتلا به اختلال دوقطبی، شناسایی نوع اختلال دوقطبی که این فرد به آن مبتلا است، اهمیت زیادی دارد.

در اختلال دوقطبی نوع یک، فرد یک نوع شیدایی را تجربه می کند که یک هفته یا بیشتر به طول می کشد.

برخی از علائم این شیدایی شامل حالت روانی افراطی (کج خلقی)، عزت نفس بیش از حد، کاهش نیاز به خواب، پرحرفی کردن، حواسپرتی، افزایش فعالیت های متمرکز بر هدف و انجام دادن یک سری رفتارهای خطرناک (همانند قماربازی یا داشتن رابطه جنسی محافظت نشده با افراد مختلف) می باشند.

در اختلال دوقطبی نوع دو، حداقل یک مورد افسرده کننده عمده به همراه حداقل یک مورد جنون خفیف (مشابه با جنون می باشد، ولی شدت کمتری نسبت به آن دارد و می تواند تا چهار روز به طول بکشد) وجود دارد.

۳٫ آشنا شدن با نحوه درمان اختلال دوقطبی.

معمولا اختلال دوقطبی با استفاده از تجویز دارویی و معالجه (به همراه هم) مورد درمان قرار می گیرد.

اغلب روان پزشکان یا درمانگران عمومی به منظور کاهش علائم اختلال دوقطبی از مسکن هایی همانند لیتیوم استفاده می کنند.

معمولا روان شناسان، درمانگران ازدواج و خانواده (MFTs) و سایر متخصصان بالینی به افراد مبتلا به اختلال دوقطبی کمک می کنند تا بتوانند شرایط خودشان را مدیریت کنند و با علائم ایجاد شده مقابله کنند.

روش های درمانی که برای درمان دختلال دوقطبی به کار گرفته می شوند شامل روش درمان شناختی رفتاری[۱] (CBT)، خانواده درمانی و روش درمان میان فردی می باشند.

۴٫ در مورد تاثیرات اختلال دوقطبی بر روی خانواده، آموزش های لازم را ببینید.

اعضای خانواده افراد مبتلا به اختلال دوقطبی هم ممکن است که تحت تاثیر این اختلال قرار بگیرند. علاوه بر این ممکن است که همسران افراد دارای اختلال دوقطبی فاقد حمایت کافی باشند و اکثر آنها هیچ اقدامی را برای دریافت کمک انجام نمی دهند.

در صورتیکه اعضای خانواده بر این باور باشند که فرد مبتلا به اختلال دوقطبی می تواند بیماریش را کنترل کند، ممکن است احساس کنند که این فرد برای آنها مشکل ساز است و در نتیجه یک سری نارضایتی هایی در روابط مابین این افراد ایجاد خواهد شد.

نویسنده: Truidi Griffin, LPC, ترجمه : مشاور کو

به روز رسانی شده در: ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۹

---

[۱] Cognitive Behavioral Therapy