روان شناسی ورزشی و فیتنس یک رهیافت درمانی می باشد که بر نقاط مشترک ما بین علوم ورزشی، پزشکی و روان شناسی تمرکز دارد.

این مدل درمانی بر مبنای تحقیقات، نظریه و روش های بهبود عملکرد در مجموعه های ورزشی حرفه ای و آماتور توسعه یافته است.

محققان روان شناسی ورزشی تلاش می کنند تا نحوه تاثیر عوامل روان شناختی را بر روی عملکرد حرکتی و نحوه تاثیر فعالیت فیزیکی شرکت کنندگان بر روی رشد روان شناختی انسان را مورد مطالعه قرار دهند.

همچنین روان شناسان ورزشی می خواهند تا نحوه تاثیر اقدامات اجتماعی و روان شناسی را بر روی بهزیستی ورزشکاران ، تیم ها، مربی ها، سرپرستان، تماشاگران، آموزش دهنده ها، تمرین کنندگان و شرکت کنندگانی که در فعالیت های فیزیکی درگیر می شوند، مورد بررسی قرار دهند.

تاریخچه روان شناسی ورزشی / فیتنس

اولین مراحل معرفی روان شناسی ورزشی و فیتنس، به بیش از ۱۰۰ سال قبل بر می گردد.

کولمن گریفیت[۱]، در دوره خودش (۱۹۳۸ – ۱۹۲۱)، در سطح گسترده ای به عنوان اولین آمریکایی در نظر گرفته می شود که در این زمینه تخصص داشت.

رشته آکادمیک روان شناسی ورزشی از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۷، و در قالب بخش های آموزش فیزیکی برخی از دانشگاه ها معرفی شد.

از سال ۱۹۷۸ تا ۲۰۰۰، این رهیافت درمانی یک رشد خارق العاده ای را تجربه کرد و از آن زمان در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفت.

تحقیقات صورت گرفته در هر دو مورد محدوده و تنوع گسترش یافته است.

این روش برای اثبات این موضوع مورد استفاده قرار گرفت که فقط ورزشکاران نخبه و المپیکی از روان شناسی ورزشی استفاده می کنند.

با این وجود، امروزه ورزشکاران نخبه، ورزشکاران دانشگاهی و دبیرستانی، و مربیان به این نتیجه رسیده اند که پیدا کردن و بکار گیری خدمات روان شناسی ورزشی ساده تر می باشد.

اصول روان شناسی ورزشی و فیتنس، در سطح گسترده ای توسط متخصصان و مربیان فیتنس مورد استفاده قرار می گیرد.

روان شناسی ورزشی بر روی چه مسائلی متمرکز است؟

روان شناسی ورزشی طیف وسیعی از مشکلات ورزشی، تمرینی و فیتنس را مورد شناسایی قرار می دهد.

حوزه های مورد علاقه روان شناسی ورزشی شامل موارد زیر می باشد:

• کمک به افراد درمانجو برای افزایش عملکرد پیک (اوج) و ثابت نگه داشتن آن
• مدیریت عملکرد استرس و اضطراب
• مدیریت حالت های روانی (عصبانیت، ناکامی، ترس)
• کمک به افراد برای مدیریت چالش های روانی که منجر به آسیب های فیزیکی بلند مدت می شود
• انجام پیشبردهای سلامتی و مرتبط به هم برای افراد درمانجو
• کمک به افراد برای دستیابی به لذت بیشتر در برنامه های ورزشی و تمرینی
• تقویت ویژگی های شخصیتی مثبت از قبیل رهبری، پایداری، اعتماد به نفس، همکاری، و تصمیم گیری
• شناسایی کارایی تکنیک های مربی گری
• کمک به افراد برای تقویت مهارت های اجتماعی
• ارائه مشورت به ورزشکاران، سرپرستان، مربیان و سایر افراد

تکنیک های محبوب در روان شناسی ورزشی

روان شناسی ورزشی روش های موثری را به ورزشکاران آموزش می دهد تا انگیزش، تمرکز دقیق، و عملکرد بهبود یافته در این افراد افزایش یابد.

با این وجود، این نکته باید ذکر شود که اغلب استراتژی های مورد استفاده برای کمک به ورزشکاران، در رشته های دیگری هم قابل اعمال می باشد .

عبارتند از پزشکی، سیاست، تجارت، هنر و نظامی. تکنیک های رایجی که در دوره های روان شناسی ورزشی آموزش داده می شود، عبارتند از:

مشخص کردن اهداف: ایجاد اهداف بلند مدت و کوتاه مدت خاص که قابل اندازه گیری و چالشی باشند و بتوان آن را مورد تحقیق و بررسی قرار داد.

کنترل انگیزش ها: افزایش یا کاهش فعالیت های شناختی و فیزیکی یک فرد تا زمانی که این افراد به عملکرد حداکثری دست یابند.

انگیزه ها می تواند از طریق گوش داده به موسیقی الهام بخش، مشغول شدن در یک گفتار درمانی مثبت، و یا مشاهده موارد پیروزی افزایش یابد.

این انگیزه ها می تواند با اجرای تمرینات تنفسی، مدیتیشن و یا تکنیک های ریلکسیشن ماهیچه ای کاهش یابد.

گفت و گو با خود: ایده ها و کلمات مثبت که ورزشکار تکرار می کند تا انگیزه های خود را افزایش دهد و بر روی اهداف خاصی متمرکز می شود.

تجسم های متحرک: یک تکرار یا شبیه سازی ذهنی مشخص که شامل درک های چند گانه می باشد و به افراد اجازه می دهد تا حادثه صورت گرفته را به صورت واقعی درک کنند.

کارهای عادی قبل از اجرا: عبارت از اقدامات فیزیکی و روانی می باشد که ورزشکار قبل از اجرا انجام می دهد.

این تکنیک می تواند به فرد درمانجو کمک کند تا به یک احساس شایستگی، پیش بینی پذیری، ریلکسیشن و کنترل دست یابد.

تکنیک های دیگری از قبیل افزایش انگیزه، استفاده از تجسم متحرک، یا مشغول شدن به گفت و گو با خود هم در طول این فرایند می تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

آموزش روان شناسان ورزشی / فیتنس

تعدادی از موسسات وجود دارند که گواهی نامه هایی را در زمینه روان شناسی ورزشی و فیتنس ارائه می دهند.

یکی از این موسسات انجمن مربوط به بکار گیری روان شناسی ورزشی (AASP) می باشد که استانداردهای تخصصی را در زمینه روان شناسی ورزشی ایجاد می کند .

برای افرادی که سطوح آموزشی و تجربی مورد نیاز را برای ارائه خدمات تخصصی داشته باشند، گواهی نامه های مربوطه را ارائه می دهد.

افرادی که تمایل دارند تا به یک مشاور مجاز در انجمن بکار گیری روان شناسی ورزشی (CC-AASP) تبدیل شوند، می توانند از چندین مسیر برای به دست آوردن این گواهی نامه اقدام کنند.

یک درخواست استانداردی در دسترس داوطلبانی قرار دارد که دارای درجه دکتری می باشند، یک درخواست مشروطی در دسترس افرادی است.

دارای درجه کارشناسی ارشد می باشند، و یک گزینه بسیار مناسبی در دسترس افرادی قرار می گیرد که درجه دکتری خود را قبل از ۳۱ دسامبر ۱۹۹۲ به دست آورده اند.

افرادی که می خواهند از طریق فرآیند درخواست استاندارد به گواهی نامه مورد نظر دست یابند، باید:

• یک عضو فعالی در AASP باشند
• از یک موسسه مجاز منطقه ای، دارای درجه دکتری در روان شناسی، علوم ورزشی و یا رشته های مرتبط باشند
• دوره های کاری اضافی و الزامات آموزشی AASP را کامل کنند. این مرحله شامل یادگیری استاندارها و اصول اخلاقی موسسه، و همچنین آگاهی یافتن نسبت به اصول اساسی و پیچیده این رشته می باشد. برخی از این اصول عبارتند از :
• تکنیک های روان شناسی سلامت، تکنیک های روان شناسی اجتماعی، و تکنیک های افزایش اقدامات / عملکرد
• فرآیند بیو مکانیکی / فیزیولوژیکی ورزش
• تاثیرات تاریخی / فلسفی / اجتماعی ورزش
• آسیب شناسی روانی
• طراحی تحقیق، اندازه گیری ها و آمار ها
• تکنیک های مشاوره ای
• تاثیرات بیولوژیکی و اجتماعی رفتار

الزامات تجربی راهنمایی شده در  AASP را کامل کنند. این مرحله شامل صرف حداقل ۴۰۰ ساعت برای ارائه خدمات روان شناسی ورزشی ، صرف حداقل۱۰۰ ساعت برای کار کردن بر روی افراد یا گروه و حداقل ۴۰ ساعت کار در کنار یک مربی تایید شده می باشد.

یک درخواست کامل و تمامی اسناد مورد نیاز را برای AASP بفرستیند تا توسط کمیته بازبینی گواهی نامه مورد بررسی قرار بگیرد.

مشاوران مجاز فعال، باید هر پنج سال یک درخواست تجدید گواهی نامه را ارسال کنند تا وضعیت خود را به صورت فعال نگه دارند.

افرادی که می خواهند به عنوان CC-AASP ، مجددا برای گرفتن گواهی نامه اقدام کنند باید عضویت خود را در AASP ثابت نگه دارند، حق عضویت خود را پرداخت کنند.

هر پنج سال باید حداقل در سه کنفرانس تخصصی و دو کنفرانس AASP شرکت کنند، و الزامات آموزشی مداوم را با شرکت در کارگاه ها و دوره های مربوطه به صورت کاملی انجام دهند.

محدودیت های روان شناسی ورزشی

به دلیل اینکه روان شناسی ورزشی بر روی افرادی اعمال می شود که طبیعتا دوست دارند به یک برتری برسند، باید با احتیاط عمل شود و در طول درمان، این افراد در خارج از محدوده قابل کنترل قرار نگیرند.

همچنین در صورتی که درمانگران با تیم ها یا ورزشکاران حرفه ای کار می کنند که به صورت مرتب تحت پوشش رسانه ها قرار دارند، مسائل محرمانه و افشاء اطلاعات برای این درمانگران به وجود می آید.

برای مثال، مشاوره و یا انگیزه خاصی که در طول بازی به یک ورزشکار ارائه می شود، می تواند توسط میکروفون ها یا دوربین های موجود در اطراف، افشاء شود و لو برود.

علاوه بر آن، روان شناسان ورزشی تمایل دارند تا بر روی سلامت روانی ورزشکاران و نحوه تاثیر عملکرد ورزشی آنها بر روی سلامت روانی متمرکز شوند.

از این رو، معمولا اشخاص برای مشکلات ازدواجی یا مسائل اعتیاد، بدون مشاوره و ارجاع یک متخصص سلامت روانی دیگر، به روان شناس ورزشی مراجعه نمی کنند.

در این موارد، یک درمانگر متخصص در درمان اعتیاد یا مشاوره ازدواج، می تواند برای شخص درمانجو مناسب تر باشد.

---

[۱] Coleman Griffith

ترجمه : دکتر دادخواه